Felç
08/07/2020
1973

Felç

Felç terimi, duyu değişikliğinin de eşlik edebildiği kas fonksyonlarındaki kısmi veya tam kayıbı ifade eder. Beyin krizi, strok ve beyin felci olarak da isimlendirilen inme, beyne giden damarlardaki tıkanma veya kanama sonrası gelişir. Dakikalar içinde başlayan beyin hücre ölümleri sonucu, o bölge ile ilgili bedensel fonksiyonlarda kalıcı veya geçici etkilenim olur. Kuvvet kaybı, denge bozukluğu, uyuşma, his kaybı, bilinç bozukluğu ve görme bozukluğu gelişebilir. İlk 4.5 saatlik süre çok önemlidir. Hızla acil servise baş vurulmalıdır.

İnmede ne gibi belirtiler gözlenir?

  • Genellikle vücudun tek tarafında gelişen ani güç kaybı
  • Konuşmanın bozulması, peltekleşme
  • Yüzde, kol ve bacakta uyuşma
  • Bilinç bulanıklığı, denge kaybı
  • Görme problemleri
  • Yutkunma güçlüğü
  • Denge-koordinasyon bozukluğu

 

 

İnme neden oluşur?

İnmelerin %80’i beyin damarlarının pıhtı tarafından kapanması ile oluşan tıkayıcı (iskemik) inme tipindedir. Sigara kullanımı, aşırı kilo, şeker hastalığı ve yüksek tansiyon pıhtı mekanizmalarını tetikleyerek direk beyin damarlarında tıkaç oluşturur veya farklı noktalarda oluşturduğu pıhtılardan kopan ve emboli olarak isimlendirilen parçalarla beyin damarlarının tıkanmasına yol açar. İnmenin %20 lik kısmı ise kanamalı (hemorajik) tip stroktur. Tetikleyici faktörlerin başında kontrolsüz yüksek tansiyon gelir. İnmeye bağlı ölümlerin çoğu  hemorajik inme ile oluşmaktadır.

İnme nasıl tedavi edilir?

İskemik ve hemorajik inmenin tedavileri farklıdır. Tanısal amaçlı BT (bilgisayarlı tomografi) –MR görüntülemeleri yapılır. Tıkanma durumlarında hızla pıhtı eritici tedavi (trombolitik) uygulanır. Bazı durumlarda damar yolundan  girişim yapılıp pıhtı çıkarılır ve hasar minimalize edilir. Kanama durumlarında ise tansiyon düşürülür. Kafa içi basıncını azaltmak gerekirse cerrahi girişim ile kan boşaltılır.

İnmede rehabilitasyon

İnmede rehabilitasyona bir an önce başlanmalıdır. Acil mudaheleler yapılıp hayati tahlike atlatıldıktan sonra yatak içi eklem hareketleri yaptırılır ve pozisyonlama öğretilir. Hasta, belli aralıklarla çevrilip basıya bağlı yatak yaralarının oluşması engellenmelidir. Akut aşamadan sonra hastanın bilinci, duyu ve motor değerlendirmesi, algısı, denge, yürüme, günlük yaşam aktiviteleri değerlendirilip rehabilitasyon programı için kısa, orta ve uzun vade hedefler konulmalıdır. Amaç, hastanın potansiyelleri ölçüsünde  günlük hayatına dönüşünün sağlanmasıdır. Pasif ve aktif eklem hareket açıklığı egzersizleri, oturma ve ayakta durma dengesi, yürüme eğitimi, denge-koordinasyon egzersizleri programın temelini oluşturmaktadır. Kasları elektriksel  uyarılarla güçlendirip tekrar kuvvetlenmesini sağlamak ve kayıp hareketlerin  beyne tekrar öğretmek hedeflenir. İnme hastalarında bir süre sonra görülen istemsiz kas kasılmaları ve sertlikleri  için ilaç tedavileri düzenlenip, atel denen cihazlar kullanılır. Mobilizasyon için tekerlekli sandalye,  baston, değnek modifikasyonları yapılır. Hastada oluşabilecek solunum, idrar yolu problemleri, kabızlık gibi ek problemler için tetikte olmalıdır.